ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΓΙΑ ΤΑ ΤΕΜΠΗ

 

Το δυστύχημα των Τεμπών άφησε πίσω του ένα βαρύ φορτίο πένθους και οργής. Ωστόσο, εκτός από τις ανθρώπινες απώλειες, ανέδειξε και έναν άλλο κρίσιμο παράγοντα: Τον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση διαχειρίστηκε επικοινωνιακά την υπόθεση. Δυστυχώς, εξακολουθεί να το κάνει, όπως φάνηκε με το πρόσφατο πόρισμα της Πυροσβεστικής. Από τις πρώτες ώρες φάνηκε μια συντονισμένη προσπάθεια ελέγχου της δημόσιας αφήγησης, με στόχο να περιοριστούν οι πολιτικές ευθύνες και να μετατοπιστεί η συζήτηση μακριά από τα χρόνια προβλήματα του σιδηροδρομικού συστήματος.

Η επίσημη γραμμή, που υιοθετήθηκε αμέσως, ήταν ότι το δυστύχημα οφειλόταν σε «ανθρώπινο λάθος». Ένα αφήγημα απλό, εύληπτο και εύκολα αναπαραγόμενο από τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης. Όμως, η πραγματικότητα έδειχνε κάτι διαφορετικό: Η απουσία σύγχρονων συστημάτων ασφαλείας, το μυστήριο της πυρόσφαιρας, που όλοι είδαμε σε βίντεο, οι καθυστερήσεις σε έργα που είχαν χρηματοδοτηθεί και η ελλιπής συντήρηση υποδομών δεν μπορούσαν να χωρέσουν σε μια τόσο απλοϊκή εξήγηση. Παρ’ όλα αυτά, το βάρος της δημόσιας συζήτησης μετατοπίστηκε για εβδομάδες γύρω από τις ευθύνες ενός μεμονωμένου σταθμάρχη, αφήνοντας σε δεύτερο πλάνο τις θεσμικές αδυναμίες.

Η προπαγανδιστική διάσταση φάνηκε και στον χειρισμό της πληροφορίας. Υπερβολικός όγκος δηλώσεων, αντικρουόμενα στοιχεία και συνεχείς «διαρροές», θολά πορίσματα, γραμμένα στο πόδι, δημιούργησαν ένα τοπίο που περισσότερο μπέρδευε παρά ξεκαθάριζε τα γεγονότα.

Η στρατηγική αυτή λειτουργεί συχνά ως μέσο «κόπωσης» της κοινής γνώμης: Το κοινό χάνει το ενδιαφέρον του για την ουσία, κουράζεται να παρακολουθεί και τελικά παραιτείται από την απαίτηση για πλήρη διαφάνεια.

Παράλληλα υπήρξε μια προσπάθεια αλλαγής ατζέντας. Η δημόσια σφαίρα γέμισε με συγκινησιακά φορτισμένες ιστορίες και με ρητορική περί «εθνικής ενότητας», στοιχεία που, αν και σημαντικά, λειτούργησαν ως αντιστάθμισμα στη σκληρή πολιτική συζήτηση. Η τραγωδία αναδείχτηκε μεν, αλλά το πλαίσιο μέσα στο οποίο τέθηκε δεν άγγιζε τα βαθύτερα αίτιά της.

Το δυστύχημα στα Τέμπη δεν είναι μόνο μια υπόθεση ποινικών ευθυνών,· είναι και μια υπόθεση πολιτικής διαχείρισης. Η κυβέρνηση, αντί να δώσει σαφείς απαντήσεις και να αναλάβει πλήρως το βάρος της ευθύνης, επέλεξε την τακτική του επικοινωνιακού ελέγχου.

Όμως, η κοινωνία έχει αποδείξει ότι δεν αρκείται πλέον σε εύκολες εξηγήσεις. Σε άλλες χώρες και σε αντίστοιχες τραγωδίες η πολιτική ηγεσία προχώρησε άμεσα σε παραιτήσεις και μέτρα πρόληψης. Στην Ελλάδα, αντίθετα, κυριάρχησε η προσπάθεια διαχείρισης των εντυπώσεων. Και όσο η αλήθεια παραμένει μισή, η δυσπιστία θα μεγαλώνει.

Δημοσιεύεται στην «κυριακάτικη δημοκρατία»