Η
ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ
Ο Ελληνόφων της μεταπολίτευσης, αγκάλιασε την ύλη σε τέτοιο σημείο που
έχασε τελείως τον εαυτό του…έχασε την ίδια του την ψυχή…
Η κατάθλιψη ήταν μια ανάσα απ’ αυτόν…
Να γελάτε… ακόμα και την πιο σκληρή ώρα, βρείτε κάτι που θα σας κάνει να
γελάσετε… και ξαναγυρίστε στην εποχή που ήσασταν παιδιά…
ΚΑΙ ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΨΥΧΟΦΑΡΜΑΚΑ…
Καλλιόπη Σουφλή
Η αυξημένη
κατάθλιψη και η αίσθηση μοναξιάς καταδεικνύουν τη σοβαρότητα της κατάστασης,
σύμφωνα με ευρήματα του Ευρωπαϊκού Φορέα Κοινωνικών Ερευνών (ESS)
Βαθιά μας
πεποίθηση είναι ότι το μέλλον μιας κοινωνίας ή ενός λαού εξαρτάται σε μεγάλο
βαθμό από την «όρεξη για ζωή» των πολιτών της.
Πιστεύουμε ότι
η επαναφορά της «χαμένης αισιοδοξίας» είναι απαραίτητη για την αναζωογόνηση του
ελληνικού πνεύματος και του εθνικού μας φρονήματος.
Η αφορμή για
την παρούσα ανάλυση προήλθε από την πρόσφατη δημοσίευση μιας νέας Ευρωπαϊκής
κοινωνικής έρευνας, η οποία παρουσιάστηκε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο από το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ).
Η έρευνα
διεξήχθη από τονΕυρωπαϊκό Φορέα
Κοινωνικών Ερευνών (ESS), και επικεντρώθηκε στη μέτρηση ψυχικής
ευεξίας σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, εξετάζοντας το πώς εκδηλώνονται οι
ψυχικές καταστάσεις ανά γεωγραφικό και εθνικό χώρο. Επίσης, αναλύθηκε η σχέση
αυτών των καταστάσεων με τις κοινωνικές ανισότητες.
Δυστυχώς για
τη χώρα μας, τα αποτελέσματα της έρευνας καταδεικνύουν μια ανησυχητική
πρωτοκαθεδρία της Ελλάδας, όσον αφορά τα συμπτώματα κατάθλιψης. Οι Έλληνες
κατέχουν την πρώτη θέση στην Ευρώπη με δείκτη κατάθλιψης 1.87,
ακολουθούμενοι από τους Ιρλανδούς με δείκτη 1.56.
Δηλαδή, οι
Έλληνες πολίτες είναι οι πιο επηρεασμένοι από αυτή τη συναισθηματική διαταραχή,
η οποία χαρακτηρίζεται από μελαγχολία, απογοήτευση, λύπη και άλλα αρνητικά
συναισθήματα.
Αυτό το εύρημα
έρχεται σε αντίθεση με την εικόνα του «χαρούμενου και εξωστρεφούς Έλληνα» που
έχει διαδοθεί για δεκαετίες, και ανατρέπει τις προσδοκίες τόσο των Ελλήνων
πολιτών όσο και των ξένων που επισκέπτονται τη χώρα μας.
Η μελαγχολία
και η κατάθλιψη εμφανίζονται σε άλλες Μεσογειακές χώρες, όπως η Πορτογαλία, η
Ιταλία, η Κύπρος και η Ισπανία, ενώ χώρες με πιο κρύο κλίμα, όπως οι
Σκανδιναβικές, βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις της κατάταξης, διαψεύδοντας
τις συνήθεις υποθέσεις μας.
Επιπλέον, η
έρευνα καταδεικνύει ότι οι Έλληνες υποφέρουν επίσης από αίσθημα μοναξιάς και
συχνότερη αίσθηση λύπης σε σύγκριση με άλλους Ευρωπαίους.
Παρά τις
στενές οικογενειακές και κοινωνικές σχέσεις που παραδοσιακά διατηρούμε στην
Ελλάδα, αυτές φαίνεται να μην επαρκούν για να αποτρέψουν την επιδείνωση αυτών
των ψυχικών καταστάσεων.
Αυτό το εύρημα
μας προκαλεί έκπληξη, καθώς πολλοί πιστεύουμε ότι η κοινωνική υποστήριξη στην
Ελλάδα λειτουργεί προστατευτικά.
Η πιστότητα της έρευνας
Η έρευνα, που
εκπονήθηκε από το ESS, είναι αξιόπιστη και λαμβάνει υπόψη πολλές παραμέτρους
για την ακριβή μέτρηση των κοινωνικών και ψυχικών δεικτών.
Η συμμετοχή
τοπικών ερευνητών και η χρήση έγκυρων εργαλείων μέτρησης, όπως σταθμισμένα
ερωτηματολόγια και δεδομένα για τις συνταγογραφήσεις αντικαταθλιπτικών,
εξασφαλίζουν την εγκυρότητα των αποτελεσμάτων.
Ο πληθυσμός
που ερευνήθηκε ήταν αντιπροσωπευτικός, ενώ η εξαγωγή των συμπερασμάτων
βασίστηκε σε ποσοτικά δεδομένα που μπορούν να υποστηρίξουν περαιτέρω αναλύσεις
και παρεμβάσεις.
Προτάσεις και στρατηγικές αντιμετώπισης
Τα ευρήματα
αυτά καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για μια πιο εκτενή και ποιοτική έρευνα για
να κατανοήσουμε βαθύτερα τα αίτια αυτής της κοινωνικής ψυχικής κρίσης στην
Ελλάδα.
Το Υπουργείο
Υγείας και το Υπουργείο Παιδείας θα μπορούσαν να αναλάβουν την πρωτοβουλία για
τη διοργάνωση μιας επόμενης έρευνας που να εστιάζει σε ποιοτικούς δείκτες και
παράγοντες ψυχικής ευημερίας, καθώς και στις κοινωνικές ανισότητες που
ενδεχομένως επηρεάζουν την ψυχική υγεία.
Η έρευνα αυτή
θα μπορούσε να σχεδιαστεί από το ΕΠΙΨΥ (Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο
Ψυχικής Υγιεινής), με τη συμμετοχή πανεπιστημιακών φορέων και ψυχολόγων, ώστε
να αποδώσει αξιόπιστα αποτελέσματα και να προτείνει στρατηγικές παρέμβασης για
την ψυχική υγεία.
Υπογεννητικότητα και ψυχική υγεία
Το δημογραφικό
πρόβλημα, με την υπογεννητικότητα που πλήττει τη χώρα μας, συνδέεται άμεσα με
την έλλειψη αισιοδοξίας και τη συνεχιζόμενη αβεβαιότητα για το μέλλον.
Η δυσκολία των
νέων ζευγαριών να κάνουν παιδιά συνδέεται με την έλλειψη κλίματος αισιοδοξίας,
κάτι που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ψυχική τους κατάσταση και την
επιθυμία τους να δημιουργήσουν οικογένεια.
Σίγουρα, μια
αντίστοιχη έρευνα για τη συσχέτιση ψυχικής ευημερίας και δημογραφικών
προτιμήσεων θα μπορούσε να προσφέρει πολύτιμα δεδομένα.
Παράγοντες που συμβάλλουν
Η οικονομική
κρίση που ξεκίνησε το 2009 έχει αφήσει ανεξίτηλα σημάδια στην ψυχική υγεία των
Ελλήνων, ενώ η υστέρηση στις υποδομές ψυχικής υγείας σε σύγκριση με άλλες
Ευρωπαϊκές χώρες ενισχύει τη δυσκολία αντιμετώπισης της κατάθλιψης και άλλων
ψυχικών διαταραχών.
Αντίστοιχα, η
ανασφάλεια και η κοινωνική αβεβαιότητα, που επικρατούν ιδιαίτερα στους
χαμηλότερους κοινωνικούς στρώματα και στις νεότερες ηλικίες, λειτουργούν ως
επιβαρυντικοί παράγοντες για την ψυχική υγεία των Ελλήνων.
Η ελληνική πραγματικότητα
Η ελληνική
πολιτεία, παρά τη σοβαρότητα των ευρημάτων, φαίνεται να μην έχει δείξει τον
απαιτούμενο ενδιαφέρον για να δώσει λύσεις στο πρόβλημα αυτό.
Οι ευρύτεροι
στόχοι και δράσεις, όπως οι συστάσεις για έρευνες και την εγκαθίδρυση επιτροπών
παρακολούθησης του φαινομένου, είναι άγνωστο αν θα υλοποιηθούν στην Ελλάδα.
Όπως συμβαίνει
συχνά, το θέμα της ψυχικής υγείας φαίνεται να είναι στο περιθώριο της πολιτικής
ατζέντας, παρά την άμεση ανάγκη για δράση.
Συμπεράσματα
Οι Έλληνες
πρέπει να επαναπροσδιορίσουν τη σχέση τους με την ευημερία και την ψυχική
υγεία. Η αυξημένη κατάθλιψη και η αίσθηση μοναξιάς καταδεικνύουν τη σοβαρότητα
της κατάστασης και την ανάγκη για κοινωνικές και πολιτικές παρεμβάσεις.
Ελπίζουμε ότι
αυτή η έρευνα θα αποτελέσει αφορμή για σοβαρές συζητήσεις και δράσεις, όχι μόνο
στον ακαδημαϊκό και ερευνητικό τομέα, αλλά και στην πολιτική σκηνή, ώστε να
βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των Ελλήνων και να επανακτηθεί η χαμένη αισιοδοξία.
Δεν υπάρχουν σχόλια