ΓΙΑΤΙ ΑΠΟΤΥΓΧΑΝΕΙ Η ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ Μ. ΚΥΡΟΥ

 

Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ο Samuel Huntington, στο βιβλίο του «Η σύγκρουση των πολιτισμών», διατύπωσε τη θεωρία σύμφωνα με την οποία οι διαφορετικές θρησκευτικές και πολιτισμικές ταυτότητες των ανθρώπων θα αποτελέσουν την κύρια πηγή συγκρούσεων στον κόσμο, ενώ τόνισε τους κινδύνους της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης από πολιτισμούς ασύμβατους με το δυτικό. Οι χώρες της Δύσης, λόγω οικονομικών παραγόντων -αλλά και λόγω του ενοχικού συνδρόμου που συνδέεται με την αποικιοκρατία- έχουν αποδεχθεί την είσοδο εκατομμυρίων μεταναστών διαφορετικού πολιτισμικού, θρησκευτικού και κοινωνικού υποβάθρου, ενώ ταυτόχρονα, τονίζονται συνεχώς τα «οφέλη» της πολυπολιτισμικότητας ώστε να περιοριστούν οι αντιδράσεις του γηγενούς πληθυσμού. Παρ’ όλα αυτά, οι χώρες αυτές έχουν πληρώσει βαρύτατο φόρο αίματος λόγω δεκάδων τρομοκρατικών χτυπημάτων στο έδαφός τους, προκληθέντα κατά κύριο λόγο από ισλαμιστές προερχόμενους από την Αφρική ή την Ασία. Τα στατιστικά δείχνουν ακόμη έξαρση της εγκληματικότητας, ενώ οι συγκρούσεις μεταξύ διαφορετικών πολιτισμικών ομάδων είναι ολοένα και συχνότερες. Παρά τα υποτιθέμενα οφέλη, η πολυπολιτισμικότητα φαίνεται πως έχει και ένα σημαντικό κόστος και η επιτυχία της είναι εμφανώς αμφισβητούμενη.

 Γιατί όμως είναι δύσκολη η συνύπαρξη διαφορετικών πολιτισμών;

Πλήθος μελετών έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι έχουν την προδιάθεση να εμπιστεύονται και να αναπτύσσουν δεσμούς περισσότερο με τα μέλη της δικής τους αυτοπροσδιοριζόμενης φυλής, με τα οποία αισθάνονται πως διαθέτουν κοινή ιστορία, κοινές ρίζες και κοινούς σκοπούς για το μέλλον και με τα οποία μοιράζονται τη γλώσσα, τη θρησκεία και την εθνική ταυτότητα. Όπως αναφέρει ο συγγραφέας Γιάννης Κολοβός, η ύπαρξη διαφορετικών ομάδων σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία όπου δεν υπάρχει κοινό όραμα, κοινές αξίες και κοινές ηθικές υποχρεώσεις, έχει ως αποτέλεσμα την κατάρρευση της κοινωνικής αλληλεγγύης. Έτσι, η πολιτισμική και εθνοτική ανομοιογένεια επιφέρει την αποδυνάμωση της εμπιστοσύνης μεταξύ των μελών μιας κοινωνίας. Επίσης, οι πολυπολιτισμικές κοινωνίες -όπως αυτές που σταδιακά διαμορφώνονται στη Δύση- εντείνουν την κοινωνική διάσπαση, αφού επιβραβεύονται τα αιτήματα των διαφόρων κοινοτήτων για ειδικά δικαιώματα, με αποτέλεσμα να βαθαίνουν ακόμα περισσότερο οι διακρίσεις οι οποίες υποτίθεται πως πρέπει να ελαχιστοποιηθούν.

Πρόσθετα, δε θα πρέπει να παραγνωρίζεται η αδυναμία από τις δυτικές κυβερνήσεις να εντάξουν αποτελεσματικά τους νεοεισερχόμενους μετανάστες. Σε μια εποχή που η διαφορετικότητα αποθεώνεται, η προτροπή -ή τουλάχιστον η σιωπηρή συναίνεση- ώστε οι μετανάστες να διατηρήσουν την κουλτούρα τους και τον τρόπο ζωής από τη χώρα προέλευσής τους, καθώς και η μη ενθάρρυνση της ουσιαστικής ενσωμάτωσής τους, φέρνει αναπόφευκτα τα αντίθετα αποτελέσματα από τα επιδιωκόμενα, αφού τελικά οι διαφορές και οι συγκρούσεις μεταξύ των διαφορετικών πολιτισμών που συνυπάρχουν σε μια κοινωνία εντείνονται περαιτέρω. Η τακτική αυτή δημιουργεί παράλληλες κοινωνίες, όπως αυτές που συναντώνται στις γκετοποιημένες γειτονιές που πλέον υπάρχουν σε αρκετές ευρωπαϊκές πόλεις, όπου ένας αυξανόμενος αριθμός μεταναστών ζει παράλληλες ζωές.

Ακόμη, έρευνα του Lazlo Thomay διατείνεται πως άνθρωποι διαφορετικών φυλών, εθνικοτήτων, γλωσσών ή πολιτισμών δεν μπορούν να ζήσουν ειρηνικά και αρμονικά εντός των ορίων του ίδιου κράτους αν η μειονότητα υπερβεί ένα συγκεκριμένο ποσοστό του συνολικού πληθυσμού. Μία εξαίρεση μπορεί να συμβεί όταν η μειονότητα είναι διατεθειμένη και μπορεί να απορροφηθεί από την πλειονότητα. Επί παραδείγματι, στην περίπτωση της Ελλάδας, αυτό συνέβη όταν δέχθηκε στη δεκαετία του 1990 ένα κύμα μετανάστευσης από βαλκανικές χώρες και από χώρες του πρώην σοβιετικού μπλοκ. Οι άνθρωποι αυτοί στην πλειονότητά τους εντάχθηκαν ομαλά στην κοινωνία μας, αφού μοιράζονταν μαζί μας αρκετά κοινά στοιχεία, όπως τη θρησκεία και τον ευρωπαϊκό πολιτισμό.

Τούτο όμως δε συμβαίνει σήμερα, καθώς ο μεγάλος αριθμός αλλόφυλων και αλλόθρησκων μεταναστών -στη συντριπτική πλειονότητα μουσουλμάνων- που η Ελλάδα και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες δέχονται, δεν μπορούν να ενταχθούν με ευκολία ή αρνούνται να ενταχθούν, καθώς αποστρέφονται -ή και χλευάζουν- το δυτικό τρόπο ζωής και τις αξίες μας. Αυτό συμβαίνει κυρίως με τους μουσουλμάνους μετανάστες, καθώς το Ισλάμ δεν αποτελεί απλά θρησκεία, αλλά ένα νομικοπολιτικό σύστημα που καθορίζει ολόκληρη τη ζωή ενός πιστού. Παράλληλα, το Ισλάμ είναι ασυμβίβαστο με τη δημοκρατία, αφού η εξουσία του Θεού είναι για τους μουσουλμάνους ανώτερη από την εξουσία των ανθρώπων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πρόσφατη έρευνα στη Γερμανία, σύμφωνα με την οποία το 68% των μουσουλμάνων μαθητών που φοιτούν σε γερμανικά σχολεία δηλώνουν ότι «οι κανόνες του Κορανίου είναι σημαντικότεροι από ό,τι το Σύνταγμα και οι νόμοι» του γερμανικού κράτους, ενώ το 46% δηλώνει ότι «ένα ισλαμικό θεοκρατικό σύστημα είναι το καλύτερο πολίτευμα». Εξίσου ανησυχητικό είναι πως το 35% εκφράζει κατανόηση για τη βία εναντίον ατόμων τα οποία προσβάλλουν τον Αλλάχ ή τον Μωάμεθ. Πλέον υπάρχει παραδοχή από χώρες όπως η Σουηδία και η Γερμανία πως η πολυπολιτισμικότητα έχει αποτύχει, παρά τη συνέχιση των ίδιων πολιτικών από τις ευρωπαϊκές ελίτ που δημιούργησαν τα σημερινά προβλήματα.

Όσον αφορά τη χώρα μας, είκοσι χρόνια πριν, ο Κωνσταντίνος Χολέβας ανέφερε τα εξής: «Φοβάμαι ότι ορισμένοι εκ των οπαδών της πολυπολιτισμικότητας στη χώρα μας δεν έχουν συνειδητοποιήσει τι είναι ακριβώς αυτό που προτείνουν ούτε τους ενδιαφέρει αν το μοντέλο τους ταιριάζει σε μια χώρα με την εθνολογική δομή, τη θρησκευτική ομοιογένεια και τα πληθυσμιακά δεδομένα της Ελλάδος. Και βεβαίως δε μας εξηγούν σε ποια χώρα έχει επιτύχει αυτό το μοντέλο. Θα τους λυπήσω, αλλά η αλήθεια είναι πικρή. Πουθενά δεν πέτυχε η πολυπολιτισμικότητα. Αντιθέτως όπου επεβλήθη έφερε αίμα και θλίψη». Είκοσι χρόνια μετά, οι θιασώτες της πολυπολιτισμικότητας (εντός και εκτός Ελλάδος) εξακολουθούν να την υποστηρίζουν και να δηλώνουν ακόμη και περήφανοι που οι κοινωνίες μας μετατρέπονται σε πολυπολιτισμικές -όπως είπε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Δυστυχώς όμως για αυτούς, φαίνεται πως η πολυπολιτισμικότητα είναι απλά μια φαντασίωση, η οποία στην πράξη δεν μπορεί να εφαρμοστεί επιτυχημένα.