ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΥ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ ΜΝΗΜΗΣ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ

 

Εκδηλώσεις για τον εορτασμό της Ημέρας Μνήμης του Μακεδονικού Αγώνα διοργανώθηκαν, χθες, από την Περιφερειακή Ενότητα Κιλκίς, στην πόλη του Κιλκίς. 

Στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των ηρωικά πεσόντων κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Κιλκίς.  Την ομιλία για την Ημέρα Μνήμης του Μακεδονικού Αγώνα εκφώνησε ο εκπαιδευτικός του 2^ου Γενικού Λυκείου Κιλκίς, Ισαάκ Παπαδόπουλος.

Ακολούθως, στο Μνημείο Ηρώων και Πεσόντων στο νέο δημοτικό πάρκο Κιλκίς τελέστηκε τρισάγιο  υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των ηρωικά πεσόντων , έγινε κατάθεση στεφάνων και η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με σιγή ενός λεπτού και ανάκρουση του Εθνικού Ύμνου.

«Τιμήσαμε σήμερα τη μνήμη των ηρώων του Μακεδονικού Αγώνα, οι οποίοι με απαράμιλλο θάρρος υπερασπίστηκαν την ελευθερία, την εθνική ταυτότητα και την ιστορική κληρονομιά της Μακεδονίας. Ο αγώνας τους αποτελεί σταθερό φάρο και διαρκή πηγή έμπνευσης για τους Έλληνες και τις Ελληνίδες. Αθάνατοι!  Ζήτω η Μακεδονία!  Ζήτω η Ελλάδα! » επισημαίνει σε δήλωσή του ο Αντιπεριφερειάρχης.

Στεφάνια κατέθεσαν ο Αντιπρόεδρος Βουλής των Ελλήνων & Βουλευτής Ν.Δ. Γεώργιος Γεωργαντάς , ο Ανώτερος Διοικητής Φρουράς της Νέας Σάντας-Κιλκίς, Ταξίαρχος Βασίλειος Παπαδόπουλος, ο Δήμαρχος Κιλκίς Δημήτριος Κυριακίδης, ο Αντιπεριφερειάρχης Κιλκίς  Ανδρέας Βεργίδης, ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Κιλκίς Ιωάννης Χατζηαποστόλου, ο Διευθυντής της Αστυνομικής Διεύθυνσης Κιλκίς Δημήτριος Ντέντας, εκ μέρους του Διοικητή Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Ν. Κιλκίς, ο Αντιπύραρχος Ιωάννης Πολιτίδης, ο Πρόεδρος Παραρτήματος Κιλκίς της Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Στρατού, Υποστράτηγος ε.α. Σπυρίδων Τσερτσίδης, ο Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Στρατιωτικών Π.Ε. Κιλκίς, Επ/χίας (ΜΧ) Βάιος Γκόρας , ο Πρόεδρος της ΔΕΕΠ Ν.Δ.  Ν.  Κιλκίς Μηνάς Παπαδόπουλος, ο εκπρόσωπος της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία Κιλκίς Μελάς Ζωηρός, η εκπρόσωπος της «Ελληνική Λύση» Κιλκίς  Παρθένα Σαββίδου, ο εκπρόσωπος της ΝΙΚΗΣ Κιλκίς Ηλίας Θεοχαράκης και ο Αντιπρόεδρος του Επιμελητηρίου Κιλκίς Θεόφιλος Τιρεκίδης.

Στην εκδήλωση παρέστη επίσης, εκπροσωπώντας τον Δήμο Παιονίας ο Αντιδήμαρχος Καθαριότητας – Ηλεκτροφωτισμού και Ανακύκλωσης Στέλιος Γκαϊτατζής, καθώς και η πρόεδρος της Δημοτικής Κοινότητας Κιλκίς Φεβρωνία Ιωαννίδου, εκπρόσωποι φορέων και συλλόγων κά.-

Ομιλία για τον Μακεδονικό Αγώνα

Αξιότιμοι κυρίες και κύριοι, αγαπητοί συνάδελφοι, αγαπητοί μαθητές,

σήμερα συγκεντρωθήκαμε για να τιμήσουμε έναν από τους πιο σημαντικούς και ηρωικούς σταθμούς της νεότερης ιστορίας του Ελληνισμού: τον Μακεδονικό Αγώνα. Έναν αγώνα που ξεπέρασε τα όρια της απλής στρατιωτικής αναμέτρησης και μετατράπηκε σε σύγκρουση συνειδήσεων, σε μάχη για την ταυτότητα, την πίστη και την ψυχή ενός τόπου που έμελλε να γίνει κομμάτι της ελεύθερης Ελλάδας.

Το ιστορικό πλαίσιο του Μακεδονικού Αγώνα άρχεται από τις αρχές του 20ού αιώνα, όταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία βρισκόταν σε βαθιά παρακμή. Οι λαοί των Βαλκανίων, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, διεκδικούσαν ελευθερία και εθνική ολοκλήρωση. Στην καρδιά αυτών των διεκδικήσεων βρισκόταν η Μακεδονία, μια πολυεθνική και πολυθρησκευτική περιοχή, γεμάτη Έλληνες, Σλάβους, Βλάχους, Αλβανούς, Εβραίους και Τούρκους.

Η θέση της ήταν στρατηγική. Ταυτόχρονα, η ιστορική της ταυτότητα και η μνήμη του Μεγάλου Αλεξάνδρου έκαναν τη Μακεδονία αντικείμενο αντιπαράθεσης. Για τους Έλληνες ήταν αδιαπραγμάτευτα πατρίδα τους. Για τους Βούλγαρους, πεδίο εξάπλωσης της εθνικής τους ιδέας. Για τους Σέρβους, στόχος μιας μελλοντικής διείσδυσης.

Η ένταση κορυφώθηκε με την εμφάνιση της Εσωτερικής Μακεδονικής Επαναστατικής Οργάνωσης (ΕΜΕΟ), γνωστής και ως Κομιτάτο. Στόχος της ήταν να αποσπάσει τη Μακεδονία από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και να τη μετατρέψει σε αυτόνομη περιοχή υπό βουλγαρική επιρροή. Τα μέσα τους όμως ήταν σκληρά: εκφοβισμοί, δολοφονίες, τρομοκρατία, εκβιασμοί σε χωριά και σχολεία. Σε αυτό το περιβάλλον, λοιπόν, οι Έλληνες της Μακεδονίας βρέθηκαν μπροστά σε μια κρίσιμη επιλογή: ή θα υποκύψουν στον βουλγαρικό επεκτατισμό ή θα οργανωθούν για να διαφυλάξουν την ταυτότητά τους.

Η Ελλάδα, αν και εξασθενημένη από τον άτυχο πόλεμο του 1897 απέναντι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, δεν μπορούσε να μείνει αμέτοχη. Η ήττα εκείνη είχε πλήξει το ηθικό του έθνους. Ο Μακεδονικός Αγώνας έμοιαζε σαν μια νέα ευκαιρία να αποδείξει ο Ελληνισμός ότι δεν είχε παραδοθεί στη μοίρα του. Την ολιγωρία του ελληνικού κράτους, που είχε βγει τραυματισμένο από την ελληνοτουρκική σύρραξη του 1897, έρχεται να καλύψει το Οικουμενικό Πατριαρχείο με τον διορισμό νέων και δραστήριων μητροπολιτών στην Μακεδονία. Γερμανός Καραβαγγέλης στην Καστοριά, Χρυσόστομος Καλαφάτης στην Δράμα, Ιωακείμ Φορόπουλος στο Μοναστήρι, Αιμιλιανός Λαζαρίδης στα Γρεβενά, Φώτιος Καλπίδης στην Κορυτσά  Και τότε το ελληνικό κράτος αφυπνίστηκε και η προσπάθεια πήρε σάρκα και οστά.

Στο κέντρο αυτής της προσπάθειας βρέθηκε το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στη Θεσσαλονίκη. Εκεί, ο πρόξενος Λάμπρος Κορομηλάς και ο διπλωμάτης Ίων Δραγούμης έστησαν ένα πυκνό δίκτυο πληροφοριών, συνεργατών, δασκάλων, ιερέων και οπλαρχηγών. Το σχέδιο ήταν σαφές: να οργανωθούν αντάρτικες ομάδες, οι λεγόμενοι Μακεδονομάχοι, και ταυτόχρονα να ενισχυθεί η ελληνική παιδεία και η ορθόδοξη εκκλησία, ώστε να διατηρηθεί η ελληνική συνείδηση.

Η δράση τους δεν περιορίστηκε στα όπλα. Στα χωριά οι δάσκαλοι δίδασκαν ελληνικά, οι ιερείς λειτουργούσαν στη γλώσσα του λαού, οι κοινότητες στήριζαν τις οικογένειες των αγωνιστών. Ήταν ένας ολικός εθνικός αγώνας, που ένωνε τη δύναμη των όπλων με την πνευματική καλλιέργεια.

Ο Μακεδονικός Αγώνας, εξάλλου, γέννησε ήρωες. Μορφές σημαίνουσες στο πάνθεον της ελληνικής Ιστορίας. Πρόσωπα που έδωσαν τη ζωή τους, αφήνοντας μια κληρονομιά ανεκτίμητη. Πρώτος ανάμεσά τους ο Παύλος Μελάς. Νεαρός αξιωματικός του ελληνικού στρατού, ο οποίος αποφάσισε να περάσει στη Μακεδονία και να πολεμήσει στο πλευρό των ντόπιων αγωνιστών. Η παρουσία του ενέπνευσε, ο θάνατός του το 1904 συγκλόνισε. Η θυσία του έγινε σύμβολο, ξύπνησε το έθνος, συγκίνησε τον λαό και οδήγησε σε μαζικότερη συμμετοχή.

Στο πλευρό του στέκονται μορφές όπως:

·      ο Ίων Δραγούμης, που οργάνωσε διπλωματικά και ιδεολογικά τον Αγώνα,

·      ο Μητροπολίτης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης, που με το κύρος του και την ατρόμητη δράση του στήριξε τις ελληνικές κοινότητες,

·      οι καπετάνιοι και οπλαρχηγοί, όπως ο Καπετάν Κώττας, ο Καπετάν Άγρας, ο Καπετάν Βάρδας.

Αλλά και χιλιάδες ανώνυμοι Μακεδόνες, χωρικοί και νέοι που άφησαν το σπίτι τους για να υπερασπιστούν την πατρίδα. Βέβαια, η περίοδος 1904–1908 ήταν η πιο κρίσιμη. Μικρά ένοπλα σώματα κινούνταν στα βουνά και τα χωριά. Συγκρούονταν με τους κομιτατζήδες, προστάτευαν τους Έλληνες χωρικούς, έδιναν κουράγιο στους δασκάλους και στους ιερείς. Οι συνθήκες ήταν εξαιρετικά δύσκολες: οι Οθωμανοί αντιμετώπιζαν με καχυποψία κάθε ένοπλη δραστηριότητα, οι Βούλγαροι χρησιμοποιούσαν την τρομοκρατία, ενώ οι ίδιοι οι κάτοικοι φοβούνταν για τη ζωή τους. Παρ’ όλα αυτά, ο αγώνας συνεχίστηκε με αυταπάρνηση. Δεν έλειψαν όμως και οι σκληρές στιγμές. Ο θάνατος του Παύλου Μελά, οι εκτελέσεις δασκάλων και ιερέων από το βουλγαρικό κομιτάτο, οι σκληρές αντεκδικήσεις, όλα αυτά έδειχναν το βαρύ τίμημα. Κι όμως, η επιμονή, η πίστη και η ενότητα κράτησαν τον Αγώνα ζωντανό.

Εξάλλου, τα αποτελέσματά του είναι εμφανή, ακόμη και σήμερα. Ο Μακεδονικός Αγώνας δεν είχε την κατάληξη ενός κλασικού πολέμου, με μια αποφασιστική μάχη ή μια συνθήκη ειρήνης. Ωστόσο, τα αποτελέσματά του ήταν καθοριστικά. Αρχικά, η ελληνική παρουσία στη Μακεδονία ενισχύθηκε. Τα χωριά στάθηκαν στο πλευρό της ελληνικής πλευράς, τα σχολεία και οι εκκλησίες λειτούργησαν ως κέντρα εθνικής αφύπνισης. Στη συνέχεια προέκυψε ηθικό και πολιτικό κέρδος, επειδή η Ελλάδα βρήκε ξανά το χαμένο της θάρρος μετά την ήττα του 1897. Ο λαός πίστεψε ξανά στις δυνάμεις του. Επιπρόσθετα, αποτέλεσε την προθέρμανση για την προετοιμασία της πατρίδας μας για τους Βαλκανικούς Πολέμους. Χωρίς τον Μακεδονικό Αγώνα, η Ελλάδα ίσως να μην είχε την αποφασιστικότητα και την οργάνωση που την οδήγησαν στις μεγάλες νίκες του 1912–1913. Τέλος, παράλειψη θα ήταν να μην αναφερθεί και η Διεθνής διάστασή του: Ο αγώνας έδειξε στους ξένους παρατηρητές ότι η Μακεδονία δεν ήταν ένα κενό πεδίο, αλλά τόπος ζωντανός, γεμάτος Έλληνες που μάχονταν για την πατρίδα τους.

Όμως οι πραγματικοί πρωταγωνιστές του Μακεδονικού Αγώνα ήταν οι κάτοικοι της υπαίθρου. Αυτοί εξασφάλιζαν τα κρησφύγετα, τα εφόδια, τα νοσήλια, τις πληροφορίες, τις μεταφορές, τους οδηγούς και τους αγγελιοφόρους και ήταν αυτοί που βρίσκονταν αντιμέτωποι με τα σκληρά αντίποινα των τουρκικών στρατευμάτων και των Βούλγαρων κομιτατζήδων. Ιδιαίτερα για το βουλγαρικό κομιτάτο ο πραγματικός εχθρός δεν ήταν οι Έλληνες αντάρτες, ήταν οι Γραικομάνοι, αυτοί οι ντόπιοι χωρικοί και αγωνιστές που αν και πολλές φορές ήταν σλαβόφωνοι έδιναν και τις ζωές τους για να παραμείνουν Έλληνες. Χαρακτηριστικές μορφές ήταν οι ντόπιοι καπεταναίοι Κώττας, Παύλος Κύρου, Βαγγέλης Στρεμπενιώτης και πολλοί άλλοι. 

Τους ντόπιους αγωνιστές συνέδραμαν εθελοντές από το πανελλήνιο και ιδιαίτερα εκατοντάδες Κρητικοί και Μανιάτες που έτρεξαν με αυταπάρνηση να σηκώσουν τα όπλα στα βουνά και τους βάλτους της Μακεδονίας. Ιδιαίτερα τα ορεινά της Δυτικής Μακεδονίας στα Κορέστια, το Σινιάτσικο, το Βίτσι, το Μορίχοβο και το Περιστέρι έγιναν σημεία αναφοράς για τις μάχες που δόθηκαν με τους αντιπάλους. Τα εκτεταμένη έλη των Γιαννιτσών, τόσο κοντά στη Θεσσαλονίκη, απέκτησαν θρυλικές διαστάσεις στη συλλογική μνήμη καθώς εκεί κατέφευγαν τα αντίπαλα σώματα και εκεί έδωσαν κάποιες από πιο τις θρυλικές μάχες. Εκεί έδρασε η ομάδα του ανθυπολοχαγού Τέλου Αγαπηνού, γνωστού ως καπετάν Άγρα. Η δόλια σύλληψη και ο απαγχονισμός του από τους κομιτατζήδες έμελλε να τον αναδείξουν σε ηρωική μορφή. Αυτήν τη σχεδόν μυθική περιοχή διάλεξε ως σκηνικό η Πηνελόπη Δέλτα για την πλοκή του περίφημου παιδικού διηγήματος «Τα μυστικά του βάλτου» με πρωταγωνιστή το μικρό Γιοβάν, ένα φτωχό, αδύναμο και συνεχώς πεινασμένο μακεδονόπουλο που με τις ισχνές δυνάμεις του και το ηρωικό του πείσμα στήριζε κι αυτό τον αγώνα ως αγγελιοφόρος.

Σημαντικοί στυλοβάτες του ιδεολογικού αυτού αγώνα που δόθηκε ήταν και οι εκπαιδευτικοί και τα σχολεία τους. Όπου υπήρχε σταθερή λειτουργία ελληνικού σχολείου και εκκλησίας σήμαινε πως υπήρχε παρουσία και δράση του κατώτερου κλήρου και των απλών δασκάλων. Για τους κατοίκους της απόμερης μακεδονικής ενδοχώρας η παρουσία των ανθρώπων αυτών ήταν απόδειξη ελληνικού φρονήματος και πρόκριμα για τελική ελληνική επικράτηση σε μία περιοχή. Ωστόσο, οι απλοί παπάδες και οι δάσκαλοι των Ελλήνων ήταν ο ευκολότερος και ο πλέον συμβολικός στόχος των «εξαρχικών», των οπαδών των Βουλγάρων και των τουρκικών διωκτικών αρχών. Τους ιερείς συνέδραμαν και καθοδηγούσαν λαμπρές ηγετικές μορφές αρχιερέων όπως ο Γερμανός Καραβαγγέλης, μητροπολίτης Καστορίας, ο Ιωακείμ Φορόπουλος στο Μοναστήρι (Μπίτολα), ο Χρυσόστομος στη Δράμα και ο Αιμιλιανός στα Γρεβενά, ο οποίος εκτελέστηκε από τους αντιπάλους. Στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως η Θεσσαλονίκη και το Μοναστήρι, οι Έλληνες αστοί, οι μορφωμένοι, οι επιστήμονες, οι επιτυχημένοι έμποροι, βιοτέχνες και επαγγελματίες ήταν εκείνοι που έθεσαν σε λειτουργία μυστικές οργανώσεις με σκοπό και στόχο να στηρίξουν τις ελληνικές προξενικές αρχές και τον αγώνα μέσα στις πόλεις, αλλά και να συνδράμουν τους λιγότερο προνομιούχους της υπαίθρου.

Νοηματοδοτώντας τον  Μακεδονικό Αγώνα ως μια ακόμη ελληνική κληρονομιά, καταλήγουμε πως  δεν ήταν μόνο ένοπλη αντίσταση. Ήταν μάχη για την ταυτότητα. Ήταν η απόδειξη ότι το έθνος δεν ζει μόνο με τα σύνορα, αλλά και με τη μνήμη, την παιδεία, την πίστη, τη γλώσσα. Αναμφίβολα, οι Μακεδονομάχοι μας διδάσκουν ότι ακόμη και σε εποχές δύσκολες, όπου όλα μοιάζουν χαμένα, η αυτοθυσία και η ενότητα μπορούν να ανατρέψουν τις ισορροπίες. Μας διδάσκουν ότι η ελευθερία δεν χαρίζεται αλλά κατακτάται.

Σήμερα, έναν αιώνα και πλέον μετά, οφείλουμε να κρατούμε ζωντανή τη μνήμη τους. Όχι με τυπικές επετείους μόνο, αλλά με ζωντανό ενδιαφέρον για την ιστορία μας, με αγάπη για την πατρίδα, με πίστη στις αξίες της ελευθερίας και της δικαιοσύνης.

Κυρίες και κύριοι,

ο Μακεδονικός Αγώνας υπήρξε ένα κεφάλαιο δύσκολο αλλά ένδοξο. Μας δείχνει πως η ιστορία δεν γράφεται μόνο με μεγάλες στρατιές και ισχυρά κράτη, αλλά και με μικρά αντάρτικα σώματα, με δασκάλους και ιερείς, με ανώνυμους χωρικούς που αποφάσισαν να πουν το μεγάλο «ναι» στην πατρίδα και το μεγάλο «όχι» στην υποταγή.

Ας κρατήσουμε ζωντανό το παράδειγμά τους. Γιατί όπως έγραψε και ο Ίων Δραγούμης:
"Αν τρέξουμε όλοι, μπορούμε να σώσουμε τη Μακεδονία. Αν τη σώσουμε, θα σωθούμε κι εμείς μαζί της."

Σας ευχαριστώ.