ΑΡΘΡΟ ΣΑΒΒΑ ΙΑΚΩΒΙΔΗ: ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΣΤΟ ΝΑΤΟ ΚΑΙ ΠΙΘΑΝΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ

 

Με την πρότασή του, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης παίζει ένα επικίνδυνο πόκερ. Ενδέχεται να μετατραπεί σε μπούμερανγκ και να πλήξει ανεπανόρθωτα την Κύπρο. Διότι, πέραν του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ και των Βρετανών είναι και η Ρωσία, η Κίνα, η ΕΕ και άλλοι ισχυροί διεθνείς δρώντες, που δεν ήθελαν την Κύπρο ελεγχόμενη από την Τουρκία.

Από τη δεκαετία του '50 η πιθανότητα ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ έχει αναφερθεί δεκάδες φορές. Το θέμα επανήλθε ξανά στην επικαιρότητα μετά από αποκαλυπτικές πληροφορίες της Λένας Αργύρη, ανταποκρίτρια της αθηναϊκής «Καθημερινής» στην Ουάσιγκτον. Όπως έγραψε η εφημερίδα (24/11/2024), ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, κατά την πρόσφατη συνάντησή του (30/10/2024), με τον απερχόμενο Αμερικανό Πρόεδρο, Μπάιντεν, παρουσίασε ένα «λεπτομερές, καλά μελετημένο, μακροπρόθεσμο προσανατολισμό, για μια ενδεχόμενη μελλοντική ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στο ΝΑΤΟ, όταν οι πολιτικές συνθήκες το επιτρέψουν». Το σχέδιο, αποτελούμενο από πολλά αλληλοεξαρτώμενα στάδια, έχει ήδη γίνει ασμένως αποδεκτό από την Ουάσιγκτον, υποστηρίζει η εφημερίδα.

Είναι χαρακτηριστικό, γράφει, ότι, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου, Τζέικ Σάλιβαν, στο άκουσμα του χαρακτήρισε «win-win», προσθέτοντας πως «οι προοπτικές που θα δημιουργούσαν μια τέτοια εξέλιξη που ήταν τεράστιες». Ο Ν. Ο Χριστοδουλίδης συζήτησε το σχέδιο του και με τον νέο Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε. Ο πρώτος στόχος είναι «η θεσμοθέτηση της σχέσης της Κυπριακής Δημοκρατίας με το ΝΑΤΟ, με τη συμμετοχή της σε σημαντικό Οργανισμό που θεωρείται προθάλαμος της ένταξης στη Βορειοατλαντική Συμμαχία». Αυτός ο σημαντικός Οργανισμός είναι ο Συνεταιρισμός για την Ειρήνη (PfP). Να σημειώσουμε ότι ο Ν. Ο Αναστασιάδης είχε δεσμευτεί (2013) να εντάξει την Κυπριακή Δημοκρατία στον Συνεταιρισμό για την Ειρήνη, ως προστάδιο πιθανής ένταξης στο ΝΑΤΟ.

Για να ενταχθεί η Κύπρος στο ΝΑΤΟ, πρέπει να προηγηθεί ένταξη στον Συνεταιρισμό για την Ειρήνη, που είναι παρακλάδι της Συμμαχίας. Οι βασικοί στόχοι του PfP εστιάζονται στους εξής άξονες: >Αμοιβαία Ενίσχυση Ασφάλειας: Δημιουργία σχέσεων εμπιστοσύνης ανάμεσα στο ΝΑΤΟ και τις συνεργαζόμενες χώρες. >Προώθηση Ειρηνευτικών Επιχειρήσεων. >Δημοκρατικός Έλεγχος Στρατού: Υποστήριξη των χωρών στη θέση δημοκρατικών αρχών για την οργάνωση και λειτουργία των ενόπλων δυνάμεών τους. Σε ανάλυσή του (11/10/2022), ο Φοίβος ​​Κλόκκαρης, αντιστράτηγος ε.α., και με αφορμή την άρση του αμερικανικού εμπάργκου στην πώληση στην Κύπρο, υπεδείκνυε ότι η Κυβέρνηση έπρεπε να το ταχύτερο να υποβάλει αίτηση ένταξης στην PfP.

«Η ένταξη ενός κράτους στον Συνεταιρισμό για την Ειρήνη», έγραψε, «προϋποθέτει την υπογραφή συμφωνίας ασφαλείας (security contract) με το ΝΑΤΟ. Η μη συμμετοχή της Κύπρου στον Συνεταιρισμό για την Ειρήνη έχει αρνηθεί, οι κυριότερες είναι: «Υφ περιορισμοί στη συμμετοχή της, στους πυλώνες του ΚΕΠΠΑ (Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλεια) της ΕΕ. Δεν έχει ισότιμη συμμετοχή με τα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ στον πολιτικοστρατιωτικό διάλογο EE-ΝΑΤΟ, για θέματα ασφάλειας που ενδιαφέρουν.

>Δεν κοινοποιούνται στην Κύπρο διαβαθμισμένες πληροφορίες ΝΑΤΟ για θέματα, που ενδιαφέρουν την Κύπρο. Είναι το μοναδικό κράτος-μέλος της ΕΕ, που δεν έχει δικαίωμα συμμετοχής στις στρατιωτικές επιχειρήσεις της ΕΕ όταν χρησιμοποιείται υποδομή ΝΑΤΟ, επειδή δεν είναι μέλος του PfP. >Αποκλείεται η συμμετοχή της Κύπρου σε επιλεγμένα προγράμματα που προσφέρονται από το ΝΑΤΟ στις χώρες του PfP, επειδή η Κύπρος δεν είναι μέλος του».

Η πρώτη αναφορά για πιθανή ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ, όπως αποκάλυψε η εκλεκτή ερευνήτρια-δημοσιογράφος, Φανούλα Αργυρού (23/3/2022), έγινε τον Σεπτέμβριο του 1951, κατά τη σύνοδο του ΝΑΤΟ στην Οτάβα του Καναδά. Με την επικείμενη, τότε, ένταξη της Ελλάδος και της Τουρκίας στη Συμμαχία, οι Αμερικανοί, σύμφωνα με βρετανικό έγγραφο (Οκτώβριος 1951), πρότειναν και την ένταξη της υπό βρετανική κατοχή, Κύπρου. Την τελευταία στιγμή αντέδρασαν οι Γάλλοι, οι οποίοι απαίτησαν ένταξη της Τυνησίας, με αποτέλεσμα οι Αμερικανοί να αποσύρουν το αίτημά τους. Μετά την υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου, έγινε η «Συμφωνία Κυρίων», των Πρωθυπουργών της Ελλάδος και της Τουρκίας, Καραμανλή και Μεντερές. Στην παρ.1 αναφερόταν:

«Η Ελλάς και η Τουρκία θα υποστηρίξει την είσοδο της Δημοκρατίας της Κύπρου στο ΝΑΤΟ. Η εγκατάστασις Βάσεων του ΝΑΤΟ εις την νήσον, ως και η σύνθεσις αυτών, εξαρτάται εκ της συμφωνίας των». Ο Μακάριος αρχικά τασσόταν υπέρ στροφές προς την Δύση και ένταξης στο ΝΑΤΟ. Λίγο πριν από τη σύγχυση της Διάσκεψης της Ζυρίχης, είχε δηλώσει ότι «ήτο προς το απόλυτο συμφέρον των Κυπρίων το να συμμετάσχει η ανεξάρτητη Κύπρος στην αμυντική συμμαχία του ΝΑΤΟ». Η στάση, όμως, της Δύσης και του ΝΑΤΟ έναντι του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ και, αργότερα, κατά την τουρκική εισβολή, προκάλεσε τα αισθήματα των Κυπρίων.

Σήμερα, οι δύο από τις ΝΑΤΟϊκές εγγυήσεις είναι κατοχικές δυνάμεις: Η Τουρκία κατέχει το 37% της Κύπρου και η Βρετανία διατηρεί «κυρίαρχες Βάσεις» και άλλες διευκολύνσεις. Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, πιστός συνεχιστής της πολιτικής Αναστασιάδη, έκαμε πλήρη στροφή προς τις ΗΠΑ. Αμερικανοί στρατιωτικοί κατασκευάζουν μεγάλο ελικοδρόμιο στο Μαρί, ενώ φαίνεται να υπάρχουν σχέδια για επέκταση της αεροπορικής βάσης Α. Παπανδρέου στην Πάφο, για μόνιμη στάση αμερικανικών στρατευμάτων. Η Κύπρος αμερικανοποιείται.

Είναι εφικτή πιθανή ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ; Υπό τις παρούσες συνθήκες, όχι. Ο σοβαρότερος λόγος είναι η άρνηση της Τουρκίας. Δεν θα ήθελε να επ' ουδενί υπαγωγή του Αττίλα υπό τον έλεγχο του ΝΑΤΟ και ουσιαστική αναίρεση της κατοχής. Από την άλλη, είναι σίγουρο ότι η Τουρκία θα δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα και στη Συμμαχία, αν η Κύπρος εντασσόταν σε αυτήν. Ακόμα και αν συναινούσε, είναι σίγουρο ότι θα απαιτούσε σοβαρά, γνωστά ανταλλάγματα στο Κυπριακό. Εξάλλου, οι Βρετανοί θα εκχωρούσαν τις Βάσεις τους στον έλεγχο των Αμερικανών και να χάσουν το τελευταίο προπύργιο τους στη Μέση Ανατολή; Είναι ένα πιθανό ενδεχόμενο, αφού ήδη η Βάση Ακρωτηρίου χρησιμοποιείται από τους Αμερικανούς.

Υπάρχει και μια άλλη, πολύ σημαντική παράμετρος: Ποια θα είναι η πολιτική του νέου Αμερικανού Προέδρου, Τραμπ, έναντι της Τουρκίας και της Ελλάδος; Οι ΗΠΑ θα επιδιώξουν όπως τα «ήρεμα νερά» στα Ελληνοτουρκικά συμβάλλουν στην επίλυση του Κυπριακού, σε συνάρτηση προς επίτευξη συμφωνίας στο Παλαιστινιακό και ειρήνευση στη Μ. Ανατολή. Ο στόχος της Ουάσιγκτον είναι όπως επικρατεί ειρήνη στην Αν. Μεσόγειο, ώστε να αφοσιωθείς απέρριψε με τον κινεζικό δράκο και τη ρωσική αρκούδα. Με την πρότασή του, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης παίζει ένα επικίνδυνο πόκερ. Ενδέχεται να μετατραπεί σε μπούμερανγκ και να πλήξει ανεπανόρθωτα την Κύπρο. Διότι, πέραν του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ και των Βρετανών είναι και η Ρωσία, η Κίνα, η ΕΕ και άλλοι ισχυροί διεθνείς δρώντες, που δεν ήθελαν την Κύπρο ελεγχόμενη από την Τουρκία.