ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΙ ΤΗΣ ΓΕΙΤΟΝΙΑΣ ΚΙΛΚΙΣ ΠΡΟΣ ΓΟΝΕΙΣ: ΠΩΣ ΝΑ ΣΩΣΕΤΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ

Το άρθρο που θα διαβάσετε, διακρίνεται για το τεράστιο ειδικό βάρος του, καθώς αποτελεί προϊόν πνευματικής ιδιοκτησίας ενός ψυχολόγου αξιωματικού, που διαχειρίστηκε και αποφάνθηκε για τις πιο μεγάλες και συγκλονιστικές υποθέσεις που σόκαραν και προκάλεσαν σύγκορμα ρίγη οργής και αποτροπιασμού στο πανελλήνιο τα τελευταία χρόνια. 

Τον τελευταίο καιρό γίνονται γνωστά ολοένα και περισσότερα περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων. Σεξουαλική κακοποίηση είναι οποιουδήποτε τύπου επαφή ενός ενήλικου με ένα παιδί, με στόχο τη σεξουαλική ικανοποίηση του ενηλίκου, ο οποίος έχει σε κάθε περίπτωση την αποκλειστική ευθύνη μιας τέτοιας πράξης. Η ασέλγεια σε βάρος ανηλίκων είναι από τα πιο ειδεχθή αδικήματα στα μάτια της κοινής γνώμης και δικαιολογημένα, καθώς τα παιδιά αποτελούν κατεξοχήν θύματα ανυπεράσπιστα και με μειωμένη ικανότητα αντίδρασης.

Πώς μπορούμε όμως να διακρίνουμε αν κάποιος είναι παιδόφιλος και τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να προστατεύσουμε τα παιδιά μας από τέτοια άτομα;

Ο παιδόφιλος μπορεί να είναι οποιοσδήποτε, νέος ή ηλικιωμένος, πλούσιος ή φτωχός, μορφωμένος ή αγράμματος, άνεργος ή επιτυχημένος επαγγελματίας, οποιουδήποτε φύλου, εθνικότητας, χρώματος ή κοινωνικής τάξης. Εντούτοις, οι παιδόφιλοι συνήθως παρουσιάζουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά, τα οποία αποτελούν ενδείξεις πιθανής σεξουαλικής προτίμησης σε ανήλικους, χωρίς απαραίτητα να σημαίνει ότι κάθε τέτοιο χαρακτηριστικό συνιστά απόδειξη ότι κάποιος είναι παιδόφιλος. Σε συνδυασμό με οποιαδήποτε «περίεργη» συμπεριφορά όμως, πρέπει να μας υποψιάσουν.

Ο παιδόφιλος είναι συνήθως άντρας, άνω των 30 ετών, ελεύθερος, με λίγους φίλους της ηλικίας του. Αν είναι παντρεμένος, πιθανότατα έχει περιορισμένη ή και καθόλου ερωτική ζωή με τη σύντροφό του. Συχνά είναι αξιοσέβαστο και γνωστό μέλος της εκάστοτε τοπικής κοινωνίας. Πολλές φορές συμβαίνει να έχει κακοποιηθεί σεξουαλικά και ο ίδιος ως παιδί και τα θύματά του είναι της ίδιας περίπου ηλικίας που είχε αυτός όταν κακοποιήθηκε. Επίσης, παρά τις κοινές περί του αντιθέτου πεποιθήσεις, ο παιδόφιλος ανήκει συνήθως στο περιβάλλον του παιδιού ή και της οικογένειας. Μπορεί να είναι ο δάσκαλος, ο προπονητής, ο γείτονας, ο θείος, ο πατριός ή κάποιο άλλο άτομο «υπεράνω πάσης υποψίας».

Συχνάζει σε χώρους με παιδιά, όπως παιδικές χαρές, εμπορικά κέντρα, internet café και προτιμά παιδικές ενασχολήσεις και παιχνίδια. Χρησιμοποιεί τα ηλεκτρονικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης (facebook, myspace, κλπ.), προκειμένου να αποκτήσει πρόσβαση σε παιδιά και παίζει παιχνίδια με παιδιά στο διαδίκτυο. Αναφέρεται στην αγνότητα και αθωότητα των παιδιών με τρόπο υπερβολικό και υπερτονίζει αυτά τα χαρακτηριστικά τους.

Εργάζεται με παιδιά ή σε χώρους που συχνάζουν αυτά, όπως σχολεία, αθλητικά κέντρα, παιδότοποι, κλπ. Αν είναι άνεργος μπορεί να προσφέρει εθελοντικά σε τέτοια μέρη σαν υπεύθυνος φύλαξης ή επιστάτης, προκειμένου να έχει άμεση πρόσβαση στα παιδιά και μάλιστα από θέση ισχύος.

Στοχεύει σε συγκεκριμένες ηλικίες και φύλο κατά περίπτωση. Συνήθως είναι παιδιά προεφηβικής ηλικίας, όταν δηλαδή δεν έχουν ακόμα σεξουαλικές εμπειρίες, αλλά βρίσκονται στη φάση της εξερεύνησης και ανακάλυψης της σεξουαλικότητάς τους. Επιλέγει συνήθως παιδιά του αντίθετου φύλου και είναι λιγότερο συχνές οι περιπτώσεις ομοφυλόφιλων. Ο παιδόφιλος είναι πιθανό να έχει διακοσμήσει το σπίτι του ή ένα δωμάτιο αυτού με τρόπο που θα άρεσε σε ένα παιδί του φύλου και της ηλικίας που στοχεύει.

Επιλέγει παιδιά ντροπαλά, συνεσταλμένα και ευάλωτα, που προέρχονται από προβληματικές οικογένειες ή οικογένειες με μειωμένους πόρους. Επίσης οικογένειες που οι γονείς εργάζονται σκληρά και λείπουν πολλές ώρες από το σπίτι. Κερδίζει την εμπιστοσύνη των παιδιών, αλλά και της οικογένειας πολλές φορές. Συχνά πλησιάζει μονογονεϊκές οικογένειες και αναπτύσσει σχέση με το γονέα για να είναι κοντά στο παιδί. Αφού αποκτήσει πρόσβαση στο σπίτι και οικειότητα, έχει την ευκαιρία να πλησιάσει το παιδί κυρίως αν οι γονείς λείπουν από το σπίτι.

Προσπαθεί να γίνει φίλος με το παιδί και ενισχύει την αυτοεκτίμησή του. Λέει στα παιδιά ότι είναι σπουδαία ή πολύ ώριμα, στοχεύει στην ανάγκη τους να ακουστούν και να βρεθεί κάποιος που τα καταλαβαίνει. Δρα μεθοδικά και με υπομονή. Αρχικά μπορεί να χρησιμοποιεί τσιμπήματα, γαργαλητά, χάδια, να ζητάει από το παιδί να τον φιλάει και προχωρά ανάλογα με τις αντιδράσεις του παιδιού. Αν βρει πρόσφορο έδαφος προσπαθεί να εμπλέξει τα παιδιά σε σεξουαλικού περιεχομένου δραστηριότητες, όπως την παρακολούθηση ερωτικών εικόνων και ταινιών για ενηλίκους. Περιβάλλει τα παιδιά με στοργή και προσοχή, τους προσφέρει δώρα, υπόσχεται διακρίσεις, τα πηγαίνει σε μέρη που τους αρέσουν και τους προσφέρει τη δυνατότητα να ασχοληθούν με δραστηριότητες που επιθυμούν. Μπορεί να προσφέρει ναρκωτικά ή αλκοόλ στο παιδί, προκειμένου να μειώσει τις αντιστάσεις του ή τη δυνατότητά του να θυμηθεί όσα συμβαίνουν.

Πολλές φορές το παιδί αναπτύσσει το λεγόμενο «Σύνδρομο της Στοκχόλμης» (ψυχολογική αντίδραση που παρατηρείται συνήθως σε θύματα ομηρίας, κατά την οποία το θύμα αναπτύσσει και παρουσιάζει έντονα συναισθήματα πιστής, υπακοής, θαυμασμού, ταύτισης ή ακόμη και «αγάπης» απέναντι στο θύτη). Το παιδί δικαιολογεί τη συμπεριφορά του δράστη, επιθυμεί την αποδοχή και την εκτίμησή του και ενδιαφέρεται για το καλό του. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλά παιδιά υπομένουν την κακοποίηση, χωρίς να την καταγγέλουν.

Η παιδοφιλία ανήκει στις παραφιλίες και αποτελεί ψυχική διαταραχή, η οποία περιγράφεται στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM-IV), με σαφή διαγνωστικά κριτήρια.

Στη συνέχεια περιγράφονται μέθοδοι πρόληψης για τους γονείς και τα παιδιά:

Οδηγίες προς τους γονείς:

1) Παρατηρήστε τη συμπεριφορά του ατόμου που υποψιάζεστε:
Ενδιαφέρεται περισσότερο για τα παιδιά απ’ότι για τους ενήλικες;

Προσφέρεται να κρατήσει τα παιδιά σας για να κάνετε τις δουλειές σας ή για να βγείτε έξω;

Εργάζεται με παιδιά;

Είναι ιδιαίτερα εκδηλωτικός με τα παιδιά;

Εμπλέκεται σε δραστηριότητες με παιδιά, όταν δεν είναι παρόντες οι γονείς;

2) Παρατηρήστε τις ερωτικές σχέσεις του:
Είναι ελεύθερος, δεν ενδιαφέρεται να έχει ένα σύντροφο της ηλικίας του ή έναν οποιονδήποτε σύντροφο;

Ενδιαφέρεται περισσότερο για τα παιδιά της συντρόφου του απ’ότι για την ίδια; (σε μονογονεϊκές οικογένειες)

Είναι παντρεμένος, αλλά πιο εκδηλωτικός με τα παιδιά του απ’ότι με τη σύζυγό του;

Είναι παντρεμένος με κάποια που δεν έχει σεξουαλικές προσδοκίες;

3) Παρατηρήστε τις κοινωνικές του σχέσεις:
Ταυτίζεται περισσότερο με τα παιδιά απ’ότι με άτομα της ηλικίας του;

Έχει περισσότερες φιλικές σχέσεις με παιδιά απ’ότι με ενήλικες;

Οι φίλοι του (που είναι παιδιά) είναι συγκεκριμένης ηλικιακής κατηγορίας ή/και φύλου;

4) Παρατηρήστε τα παιδιά σας:
Έχετε προσέξει κάποια απότομη αλλαγή στη συμπεριφορά του παιδιού σας;

Παρουσιάζει το παιδί σας ανεξήγητη κάμψη στη σχολική του επίδοση;

Μήπως εμφανίζει ξαφνικά προβλήματα στον ύπνο ή βλέπει πιο συχνά εφιάλτες;

Ζωγραφίζει θέματα με σεξουαλικό περιεχόμενο;

Έχει σεξουαλική συμπεριφορά που δεν ταιριάζει με την ηλικία του ή σεξουαλική συμπεριφορά προς άλλα παιδιά;

Φοβάται πρόσωπα ή μέρη που δεν φοβόταν παλιότερα;

Έρχεται το παιδί σας με σκισμένα ρούχα ή λερωμένα εσώρουχα;

Εμφανίζει δυσκολία να περπατήσει ή να καθίσει;

 Όλα τα παραπάνω αποτελούν σημάδια που θα πρέπει να υποψιάσουν τους γονείς, προκειμένου να δώσουν περισσότερη προσοχή στο παιδί τους και να δουν τι συμβαίνει. Μην πανικοβάλλεστε, αλλά έχετε τα μάτια και τα αυτιά σας ανοιχτά. Έχετε πρόσβαση στο διαδίκτυο στο σπίτι, ώστε να μπορείτε να ελέγχετε τις ηλεκτρονικές δραστηριότητες του παιδιού σας και να μη χρειάζεται να πηγαίνει αυτό σε internet café. 

Βάλτε τον υπολογιστή σε έναν κοινό χώρο του σπιτιού και όχι στο δωμάτιό του, για να αποφύγετε την πιθανότητα να το «βρει» ο παιδόφιλος μόνο του. Ρωτήστε το παιδί σας ποιες ιστοσελίδες επισκέπτεται και μιλήστε του για τους κινδύνους του διαδικτύου, χωρίς βέβαια να απαγορεύετε τη χρήση του. Λάβετε όμως υπόψη ότι τα παιδιά στην εφηβεία είναι αντιδραστικά και αναζητούν την ιδιωτικότητα. Μην παραβιάζετε αυτή την ανάγκη τους, αλλά σταθείτε δίπλα τους διακριτικά.

Μιλήστε στα παιδιά σας, κερδίστε την εμπιστοσύνη τους. Πρέπει να πιστεύουν ότι μπορούν να σας πουν οτιδήποτε χωρίς να φοβούνται ή να ντρέπονται. Μιλήστε τους για το σώμα τους. Μάθετέ τα να αποκαλούν τα μέρη του σώματος με το πραγματικό τους όνομα. Πείτε τους τι να προσέχουν. Διδάξτε τους τις συμπεριφορές που είναι αποδεκτές απέναντι στους άλλους ενήλικες, αλλά και απέναντι στα παιδιά της ηλικίας τους.

Οδηγίες προς τα παιδιά:
Ο παρακάτω ενδεικτικός οδηγός μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τα παιδιά είτε διαβάζοντάς τον απευθείας είτε μπορεί να διαβαστεί από τους γονείς, προκειμένου να πάρουν ιδέες για το πώς μπορούν να μιλήσουν με απλό τρόπο στα παιδιά τους για το τι να αποφεύγουν.

Έχε υπόψη σου ότι:
Ένας ενήλικος δεν πρέπει ποτέ να ζητάει από ένα παιδί να αγγίξει τα γεννητικά του όργανα.

Κανένας ενήλικος δεν πρέπει να αγγίζει τα γεννητικά σου όργανα εκτός αν είναι γιατρός στο ιατρείο του.

Κανένας ενήλικος δεν πρέπει να σου ζητήσει να κάνεις οτιδήποτε μαζί του ενώ είσαι γυμνός.

Κανένας ενήλικος δεν πρέπει να σου ζητάει να κρατήσεις κάτι κρυφό ή μυστικό από τους γονείς σου, κυρίως κάτι που αφορά εσένα.

Πες «όχι» όταν:

Ένας ενήλικος σου ζητά να κάνεις κάτι που ξέρεις ότι είναι λάθος.

Ένας ενήλικος θέλει να σε αγγίξει κάπου που δε θέλεις εσύ.

Ένας μεγάλος κάνει κάτι στο σώμα σου, που σε κάνει να νιώθεις περίεργα ή και να πονάς μέσα σου.

Ένας ενήλικος σου ζητά να κάνεις κάτι και να μην το πεις στους γονείς σου.

Ξεχώρισε το «δώρο» από τη «δωροδοκία»:
Δώρο είναι κάτι που σου δίνει κάποιος γιατί σε αγαπάει. Δωροδοκία είναι όταν κάποιος σου δίνει κάτι ή σε αφήνει να κάνεις κάτι και ζητάει αντάλλαγμα για αυτό. Για παράδειγμα:

-«Θα σε αφήσω να μείνεις ξύπνιος-α μέχρι αργά και να δεις τηλεόραση, αν βγάλεις τα ρούχα σου και ξαπλώσεις δίπλα μου».

Προστασία στο διαδίκτυο:
Ρύθμισε την ασφάλεια του λογαριασμού σου (στο facebook, myspace, friendster, κλπ.), ώστε να μπορούν μόνο οι «φίλοι» σου να δουν λεπτομέρειες του προφίλ σου.

Χρησιμοποίησε μια φωτογραφία προφίλ που να μη δείχνει το πρόσωπό σου ή να εμφανίζει άλλες πληροφορίες για εσένα.

Μη δίνεις πληροφορίες για το σχολείο σου, το πού μένεις ή το τηλέφωνό σου.

Μην κάνεις «φίλους» άτομα που δεν έχεις γνωρίσει προσωπικά.

Μη συναντάς άτομα που έχεις «γνωρίσει» στο διαδίκτυο, χωρίς την παρουσία ενός από τους γονείς σου.

Έχε στο νου σου ότι οι άνθρωποι που γνωρίζεις στο διαδίκτυο μπορεί να λένε ψέματα για το ποιοι είναι.

Σε κάθε περίπτωση, αντί να προσπαθείτε να εντοπίσετε έναν παιδόφιλο, είναι πιο χρήσιμο να κάνετε το παιδί σας δυσκολότερο «στόχο» για τον επίδοξο παιδόφιλο, ο οποίος προτιμά τα ευάλωτα παιδιά. Το παιδί που λαμβάνει αγάπη, προσοχή και υποστήριξη από το σπίτι του δε θα την αναζητήσει αλλού. Πέραν τούτου όμως, το να κερδίσει ο παιδόφιλος την εμπιστοσύνη του παιδιού δεν είναι αρκετό, χρειάζεται και τις κατάλληλες ευκαιρίες (τόπο, χρόνο). Πηγαίνετε στις εξωσχολικές δραστηριότητες του παιδιού σας, στα μαθήματα χορού, στην προπόνηση ποδοσφαίρου. Προφανώς δεν έχουν όλοι οι γονείς το χρόνο να βρίσκονται παντού, ιδιαίτερα στη σημερινή εποχή. Αν όμως δώσετε στο παιδί σας την προσοχή που χρειάζεται, ο παιδόφιλος θα στρέψει τη δική του προσοχή αλλού.

Σε περίπτωση που υποψιάζεστε ή έχετε ενδείξεις ότι κάποιος ενήλικος ασελγεί σε βάρος ανηλίκων μπορείτε να απευθυνθείτε: 

- στην Υποδιεύθυνση Ανηλίκων της Διεύθυνσης Ασφαλείας Αττικής - Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αττικής (ΓΑΔΑ): Λεωφ. Αλεξάνδρας 173, 3ος όροφος, τηλ. 210 6476370.

- στο Τμήμα Ανηλίκων της Διεύθυνσης Ασφάλειας Θεσσαλονίκης - Μοναστηρίου 326, τηλ. 2310 388456-8.

- στις κατά τόπους Υπηρεσίες Ασφαλείας των Νομών των υπόλοιπων Υπηρεσιών της Ελληνικής Αστυνομίας.

Για αναφορές περιστατικών διαδικτυακής παρενόχλησης - παιδοφιλίας ή παιδικής πορνογραφίας, μπορείτε να επικοινωνείτε με τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος στα τηλέφωνα 11188 και 210-6476464.

Οποιαδήποτε πληροφορία ή καταγγελία ελέγχεται από εξειδικευμένο αστυνομικό προσωπικό, προκειμένου να διερευνηθεί και να διαλευκανθεί η υπόθεση.

Νίκος Σταματογιάννης
Αστυνόμος Α' (ΥΓ)
Ψυχολόγος